Кубаничбек Боконтаев. news.ru сайти фотосурати
Қирғизистон фуқароларининг Россия Ички ишлар вазирлиги «кулранг» ва «қора» рўйхатига киритилишининг асосий сабаблари миграция қонунчилигининг бузилиши, маъмурий ҳуқуқбузарликлар, шунингдек, ишга жойлашиш қоидаларига риоя қилмасликдан иборат. Бу ҳақда республиканинг Россия Федерациясидаги элчиси Кубаничбек Боконтаев Akipress нашрига берган интервьюсида айтиб ўтди.
«Кулранг рўйхат» — бу назорат остидаги шахслар реестри, «қора рўйхат» — Россияга кириши тақиқланган чет элликлар рўйхати. 113 мингга яқин қирғизистонлик «кулранг» рўйхатда, 80 мингга яқин республика фуқароси эса РФга кириши чекланган «қора» рўйхатда қайд этилган.
Боконтаев таъкидлашича, мигрантларнинг салмоқли қисми йил давомида икки мартадан ортиқ маъмурий ҳуқуқбузарлик содир этгани, миграция қонунчилигини бузгани (меҳнат шартномасисиз ишлаш, яшаш жойидан рўйхатдан ўтмаганлик, регистрация йўқлиги ва ҳ.к.), шунингдек, жиноий жазони ўташдан озод қилингани сабабли «қора» рўйхатга тушиб қолган.
Боконтаев «кулранг» рўйхат ҳақида гапираркан, «Россиянинг 2025 йил 5 февраль ҳолатига кўра мамлакатдан чиқариб юбориш режими тўғрисидаги федерал қонуни кучга киргандан сўнг 67 минг қирғизистонлик назорат остидаги шахслар реестрига киритилган. Кейинчалик бу рўйхатга муҳожирларнинг фарзандлари ҳам қўшилган, натижада қирғизистонликлар сони кўпайган».
Элчининг қайд этишича, Россия Федерациясининг миграция сиёсатидаги ўзгаришлардан сўнг Қирғизистон фуқаролари кўпроқ Россия полиция идораларига мақомини қонунийлаштириш учун мурожаат қила бошлаган. Бироқ, турли давлатлардан талабгорлар оқими кўпайиши ва ходимлар етишмаслиги сабабли узун навбатлар юзага келган. Бу ҳужжатлар топширишни қийинлаштиради ва уларни рўйхатдан ўтказиш жараёнини секинлаштиради. Муаммони ҳал қилиш учун Қирғизистон РФ билан хизматлар салоҳиятини ошириш бўйича музокаралар олиб бормоқда, жумладан, Президент Жапаровнинг 2025 йил 2 июль куни Москвага ташрифи чоғида давлат раҳбари ЕОИИ мамлакатлари аризачилари учун махсус дарчалар очилишини сўраган.
Россия Ички ишлар вазирлиги маълумотларига кўра, 2025 йил биринчи чорагида Қирғизистоннинг 352 минг фуқароси миграция рўйхатига олинган, тузилган меҳнат шартномалари сони эса 680 мингга етган – Боконтаев фарқни бир кишида бир нечта шартномалар мавжудлиги ва масофавий иш билан изоҳлаган.
«Россия ИИВ маълумотларига кўра, апрель ойининг охирига келиб тўрт мингга яқин қирғизистонлик мамлакатда яшашини қонунийлаштирган, июль ойи бошида эса етти мингдан ортиғи ўзининг ҳуқуқий мақомини тартибга келтирган. Шуни тушуниш лозим, реестр кунига тўрт марта, яъни ҳар олти соатда янгиланади. Шу муносабат билан, ушбу реестрдаги фуқаролар сони, агар фуқароларнинг яшаш жойини тарк этиш муддати ҳар куни ўзгарса, масалан, фуқароларнинг яшаш жойини тарк этиши сабаб 300 нафари реестрдан чиқса, рўйхатдан ўтиш ёки меҳнат шартномаси муддатини ўз вақтида узайтирмагани сабабли ушбу реестрга яна 100-150 нафар янги фуқаро келиб қўшилиши мумкин», — деб тушунтиради элчи.
Боконтаев ruID мобил иловасидан фойдаланиш зарурати масаласига ҳам тўхталиб ўтган. Июнь ойи охирида Россияга визасиз режимда келаётган чет эл фуқаролари Россияга киришдан олдин 72 соатдан кечиктирмай рўйхатдан ўтиши кераклиги хабар қилинган эди. Бироқ, кейинроқ Россия томони ушбу чора ҳали ҳам ихтиёрий эканини ва у виза режимига ўхшамаслигини маълум қилган. Элчининг сўзларига кўра, мамлакатга киритиш бўйича якуний қарор тўғридан-тўғри чегарада тақдим этилган паспорт асосида қабул қилинади ва рақамли профилнинг йўқлиги киришни рад этиш учун сабаб бўла олмайди.
Элчининг сўзларига кўра, Қирғизистон ва Россия ўртасидаги муносабатлар иқтисодий ва маданий соҳаларда фаол ҳамкорликни ўз ичига олган шериклик ва стратегик ҳусусиятга эга. 2024 йили Россиядан Қирғизистон иқтисодиётига киритилган инвестициялар ҳажми 279 миллион долларга етган бўлса, 2025 йилнинг биринчи беш ойида деярли 56 миллион долларни ташкил қилган — ўтган йилга нисбатан 40 фоизга ўсган. 2024 йилда ўзаро товар айирбошлаш ҳажми қарийб 3,9 миллиард долларни ташкил этиб, 2023 йилга нисбатан 25 фоизга ўсган.
