Қирғизистон жанубида 2024 йил кузи охирида яратилган еттита сунъий музлик қишда 1,5 миллион куб метрдан ортиқ муз жамлаган. Бу ҳақда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО) матбуот хизматига таяниб, «Вечерний Бишкек» нашри хабар берди.
Музликлар ФАОнинг «Фаол фуқаролик жамияти аёллари ташкилотлари Қирғизистонда тинчликни қўллаб-қувватлайди» лойиҳаси доирасида Боткен вилоятининг Газ, Соғмент, Булоқбоши, Қайнди, Айбийке, Кўк-Тош ва Сумбула қишлоқларида яратилган.
Сунъий музликлар музлаган ҳавога пуркалаётган сув музлаши натижасида ҳосил бўлади ва баландлиги 50 метргача бўлган муз минораларини яратади. Музликнинг баландлиги сув босимига боғлиқ бўлиб, у ўз навбатида баландликдаги фарқ билан белгиланади. Бундай музликни яратиш учун узунлиги 3 км гача бўлган ер ости қувур линияси керак бўлади. У сувни тортишиш кучи билан манбадан баландлиги 20 метргача бўлган вертикал пуркагичга етказиб беради.
Сунъий музликлар қишда сувни муз шаклида сақлайди ва ёзда қишлоқ хўжалигида, жумладан ер ва чорва молларини суғориш учун ишлатилади. Ўртача битта шундай музлик 300 дан 500 гектаргача ерни суғориши мумкин.
ФАО экспертларининг фикрича, анъанавий жўякли суғориш билан бу етти музлик 1750 гектардан ортиқ майдонни суғориши мумкин, бу 2451 та футбол майдонига тенг. Замонавий суғориш тизимларидан фойдаланиш бу майдонни 15 минг гектарга етказиш имконини беради.
ℹ️ Музликлар ва муз қатламлари сайёрадаги чучук сув заҳираларининг тахминан 70% ни ўз ичига олади ва глобал сув истеъмоли ва сув хавфсизлиги учун муҳим ресурс ҳисобланади, деб таъкидлайди ФАО. Музликларнинг эриши жиддий глобал муаммога айланмоқда: сўнгги 20 йил ичида Қозоғистон, Қирғизистон ва Ўзбекистонни қамраб олган Ғарбий Тян-Шандаги музликлар 27 фоизга қисқарган. Антарктида ҳар йили ўртача 150 миллиард тонна музни йўқотади, Гренландия эса 270 миллиард тонна музни йўқотмоқда. 14 минг музликнинг мингдан ортиғи аллақачон эриб кетган Тожикистонда бу муаммо ўта кескин. Бу мамлакат музликлари Ўрта Осиё сув ресурсларининг 60 фоизини таъминлайди.
БМТ 2025 йилни Халқаро музликларни сақлаш йили деб эълон қилди. Бу йил 22 март куни нишонланган Жаҳон сув куни музликларга бағишланди.
