Хельга Шмид и Сердар Бердымухамедов, июнь 2023 года. Фото с сайта tdh.gov.tm
Бир гуруҳ халқаро ҳуқуқ ташкилотлари Туркманистонга ташриф буюрган Европада Хавфсизлик ва Ҳамкорлик Ташкилоти Бош котиби Ҳельга Шмидни ушбу давлат билан ҳамкорликни кенгайтиришдан бош тортишга чақирди. Туркман Хельсинки Инсон ҳуқуқлари фонди (ТҲФ) сайтида 20 дан ортиқ инсон ҳуқуқлари ташкилоти вакилларининг мурожаати эълон қилинди.
Имзоловчилар Хельга Шмиддан Туркманистон президенти Сердар Бердимуҳамедовга Ашхободнинг халқаро инсон ҳуқуқлари ва ЕХҲТ мажбуриятларига риоя қилмаётганидан қаттиқ хавотир билдиришни сўрашган.
«ЕХҲТ Туркманистон билан инсон ҳуқуқлари бўйича жиддий муаммоларни ҳал қилишда мазмунли ва текширилиши мумкин бўлган ютуқларга эришилмагунча ҳамкорликни кенгайтирмаслиги керак», — дейилади мурожаатда.
Ҳуқуқ ҳимоячилари Туркманистонда ҳамкасблари таъқиб қилинаётганига бир неча мисол келтиради. Унга ҳуқуқшунос ва фаол Пигамбергелди Аллабердиев ва журналист Солтан Ачилова каби ҳукуматни танқид қилганларга хорижга чиқишдан бош тортгани эслатилган.
Имзоловчилар, шунингдек, 2003 йилдан буён Туркманистон ҳукумати ўзига мухолиф деб ҳисоблайдиган юзлаб одамларни узоқ муддатга (ташқи дунё билан алоқа қилмасдан) ноқонуний ҳибсга олиш амалиётини тўхтатмаганини, бу сиёсат БМТ ва ЕХҲТда бир неча бор танқид қилинганига қарамай, тўхтатилмаганини эслатадилар.
«Қамоқхоналарда зўрлик билан йўқолиб қолиш бўйича ҳужжатлаштирилган камида 95 та ҳолатдан ўттиздан ортиғи аллақачон жазо муддатини ўтаб бўлган, бироқ жазо муддати тугаганидан кейин ҳам уларни изоляция қилишда давом этишмоқда. Бу ўтган йиллар муаммоси эмас, балки давом этаётган халқаро жиноятдир», — дея таъкидлайди ҳуқуқ ҳимоячилари.
Улар ЕХҲТга аъзо бўлмиш Туркманистон ҳукуматини зудлик билан қуйидаги ишларни амалга оширишга чақириши керак, деб ҳисоблайдилар:
👉 Аллабердиев, Очилова ва бошқа фаолларни танқидий позицияси ва сўз эркинлиги ҳуқуқини қонуний амалга оширгани учун таъқиб қилишни тўхтатиш;
👉 қамоқхоналарда мажбуран ғойиб бўлишни тўхтатиш ва жазо муддати ўтган барча шахсларни озод қилиш;
👉 Туркманистон фуқароларини мамлакат ичида ва хорижда зўравонликсиз фуқаролик фаолияти учун таъқиб қилиш, қўрқитиш ва жазолаш амалиётини тўхтатиш.
ℹ️ ЕХҲТ Бош котиби Хельга Мария Шмид 4-6 март кунлари Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон, Ўзбекистон атроф-муҳитни муҳофаза қилиш вазирлари, шунингдек, Қозоғистон атроф-муҳитни муҳофаза қилиш вазири ўринбосари билан учрашиш учун Туркманистонга келди. Ашхободда иқлим ўзгаришининг Марказий Осиёда хавфсизлик ва барқарорлик учун оқибатлари, минтақанинг трансчегаравий сув ресурсларини бошқариш соҳасидаги муаммолари, энергия хавфсизлиги, табиий офатлар хавфини камайтириш масалалари ва бошқа мавзуларда музокаралар бўлиб ўтади.
Хелга Шмидни Туркманистон президенти Сердар Бердимуҳамедов қабул қилиши кутилмоқда. Шунингдек, у Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилотининг барча Марказий Осиё мамлакатларидаги миссиялари раҳбарларининг йиллик йиғилишига раислик қилади.
