"Сахар"гуруҳи видеоклипидан кадр
Миллий матбуот марказида аёллар ва болаларга нисбатан зўравонликни олдини олиш мавзусида матбуот анжумани бўлиб ўтди. Табдирда оилавий зўравонлик масаласига кенг жамоатчилик эътиборини қаратиш мақсадида «Саҳар» гуруҳининг «Аёл» қўшиғига ишланган видеоклип тақдимоти бўлиб ўтди, деб хабар беради республика Халқ таълими вазирлиги (ХТВ) матбуот хизмати.
Видеоклип Олий Мажлиси Сенатининг Хотин-қизлар ва гендер тенглик масалалари қўмитаси, Халқ таълими вазирлиги, ЮНИСЕФ жамғармаси, “НеМолчи” интернет ресурси, GGC UNNO агентлиги ташаббусига асосан яратилган.
«Оиладаги зўравонликка йўл йўқ! Зўравонлик барча оила аъзолари, жумладан болалар учун ҳалокатлидир. Ўз яқинларига нисбатан зўравонликни кўриш бола руҳиятига салбий таъсир кўрсатади. Муаммога бефарқ қолманг. Четда турманг! Атрофдагиларнинг қўллаб-қувватлаши зўравонлик ҳақида гапиришга ва ҳуқуқлар учун курашишга куч беради», — дейилади ЮНИCEФ мурожаатида.
БМТ Болалар жамғармаси маълумотларига кўра, дунёда 5 ёшгача бўлган ҳар тўртинчи бола эри томонидан зўравонликка учраган она билан яшайди.
Клипда кўтарилган муаммонинг Ўзбекистон учун долзарблигини Ички ишлар вазирлиги маълумотлари ҳам тасдиқлайди: 2021 йили мамлакат ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларига аёлларга нисбатан босим ва зўравонлик ҳолатлари бўйича 39 343 та мурожаат келиб тушган.
Шу билан бирга, қайд этилган ҳолатларнинг 34 330 таси ёки 87 фоизи оилада содир бўлган.
Бундай ҳолатлар, айниқса, оиладаги зўравонликни ошкор этиш қораланадиган жамиятларда кескин ту солган.
«Мурожаатларни ўрганиш давомида 106 та жинсий зўравонлик, 234 та иқтисодий, 18 777 та психологик, 13 658 та жисмоний ва 7 174 та босим ҳолатлари аниқланди, — деди Ички ишлар вазирлиги вакиллари Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлигида бўлиб ўтган матбуот анжуманида.
Ички ишлар вазирлиги маълумотларига кўра, деярли ҳар бир мурожаат қилган инсон ҳимоя ордени — таъқиб ва зўравонликка қарши давлат ҳимояси билан таъминланадиган ҳужжат олди. Бу жабрланувчи ва тажовузкор ўртасидаги алоқани чеклайди, иккинчисига даволаниш, маслаҳатлашиш, моддий зарарни тўлаш ва маънавий зарарни қоплаш харажатларини қоплашни юклайди. Қоғоз бир ойга берилади, агар керак бўлса, ордернинг амал қилиш муддати узайтирилиши мумкин.
Ўтган йили босқинчиларнинг хотинларига 26667 та, қайноналарга 1559 та, келинларга 1128 та ва бошқаларга 9989 та ҳимоя ордери берилган. Жумладан, 378 нафар вояга етмаганлар, 9861 нафари 18-30 ёшли қизлар ва аёллар, 29104 нафари 30 ёшдан ошганлар томонидан қабул қилинган.
Таъкидлаш жоиз, 2018 йилгача Ўзбекистон Жиноят ва Маъмурий Кодексларида «оилавий зўравонлик» атамаси йўқ эди. Сўнгги уч йилда республикада саккизта меъёрий-ҳуқуқий ҳужжат, жумладан, оилавий зўравонликнинг олдини олиш тизимини такомиллаштиришга қаратилган иккита қонун қабул қилинди. Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги ҳузурида 29 та хотин-қизларни реабилитация қилиш ва мослаштириш марказлари ташкил этилган бўлиб, улар давлат бюджети ҳисобидан молиялаштирилади.
