Сенсациялар, легионерлар ва хоккейчилар ўртасидаги муштлашув

cgtn.com сайти фотосурати

Қишки Осиё ўйинлари нисбатан камдан-кам ўтказиладиган тадбир ҳисобланади. Доимо улар ҳар тўрт йилда бир марта ўтказилиб келинган. Аммо пандемия сабабли Япониянинг Саппоро шаҳрида 2017 йили ўтказилган Осиё ўйинларидан сўнг танаффус Хитойнинг Харбин шаҳрида ўтказилгунига қадар саккиз йилга чўзилди. Шу сабаб, ушбу мусобақаларда иштирок этиш ва унда ғалабага эришишнинг ўзи бўлмайди.

Марказий Осиё республикалари ичида қишки спорт турлари фақат Қозоғистонда яхши ривожланган. Ваҳоланки, Ўзбекистонда ҳам спортчилар мунтазам яхши натижалар кўрсатиб келишмоқда. Қирғизистонликларнинг медали бор. Аммо Тожикистон ва Туркманистон вакиллари медаллар билан мақтана олишмайди. Аммо нуфузли мусобақаларда иштирок этиш ҳар қандай спортчи учун жуда муҳимдир.

Қизиғи шундаки, Осиё ўйинларида энг кўп медаллар соҳиби кўпинча мезбонлар ҳисобланади. 2011 йили Остона ва Олмаота шаҳарларида мусобақалар ўтказилганда қозоғистонликлар рейтинг бўйича пешқадам бўлишганди. Хитойдаги Осиё ўйинлари ҳам бундан мустасно бўлмади. 1999 йили Жанубий Кореянинг Кангвон шаҳрида бўлиб ўтган Осиё ўйинларида мезбонлар ғалаба қозона олмаган. Ўшанда хитойликлар ғалаба қозонишганди.

ХХР спортчиларининг Харбинда устунлик қилишига камдан-кам одам шубҳа қилган ва ташкилотчилар, ҳар эҳтимолга қарши олдиндан чора кўришганди, улар кучли бўлмаган чанғидан сакрашни ва учала медаллар тўпламини қўлга киритган тоғ чанғисини Осиё ўйинлари дастуридан олиб ташладилар. Улар, шунингдек, биатлон (7 дан 4 гача) ва чанғи спорти (10 дан 6 гача) бўйича спорт турларини (10 дан 6 гача) эркин услуб фойдасига (4 дан 11 гача) қисқартиришди ва натижада 19 та медални қўлга киритишди.

Ҳаммаси бўлиб хитойликлар 85 та медални қўлга киритишди, улардан 32 таси олтин. Жанубий кореяликлар иккинчи ўринни эгаллади, бу муҳим: уларда 45 та медал бор, шундан 16 таси олтин. Тўртинчи ўринда эса Қозоғистон.

Тушунарли фиаско

Қозоғистонлик спортчилар ўзларининг антирекордини ўрнатишди – атиги 4 та олтин медал. Бундан олдин, энг ёмон натижага 2007 йилги Осиё ўйинларида эришидганди, ўшанда қозоғистонликлар олтита олтин медални қўлга киритишганди. Қозоғистон жорий ўйинларда жами 20 та совринни қўлга киритди, бу 2007 йилдагидан иккитага кўп ва 2003 йилдаги кўрсатгич билан бир хил. Бундан ташқари, хитойликларга қарамай, улар «ўзларининг спорти» бўлмиш фристайлда олтин олишга муваффақ бўлишди. Роман Иванов ва Шерзод Хаширбоев бу ишни фристайл акробатика бўйича синхрон сакрашда амалга оширишди. Бундан ташқари, фристайлчилар Аяна Жолдас ва Жолдас/Ардана Маханова дуэти аралаш мусобақада кумуш ва иккита бронза медалини қўлга киритди.

Шорт-трек бўйича Қозоғистон терма жамоаси. tengrisport.kz сайти фотосурати

Қозоғистонликлар шорт-трекда шов-шувли чиқиш қилишди. Биринчи марта улар бронзадан юқорироқ медални қўлга киритишди. Олтин медални Денис Никиша, Абзал Ажгалиев, Адил Галиахметов, Глеб Ивченко, Мерсаид Жаксибаев ва Айбек Насен ўрин олган 5000 метрли эстафета бўйича эркаклар терма жамоаси қўлга киритди. Эркаклар 2000 метрли эстафетада кумуш медални қўлга киритишди. Яна бир кумуш медал 2000 метрли аралаш эстафетада қўлга киритилди.

Евгений Кошкин 100 метрга конкида учиш бўйича кумуш медални қўлга киритди. Кутилганидек, хоккейчилар яхши ҳаракат қилишди. Эркаклар олтин, аёллар кумуш медални қўлга киритдилар.

Биатлон бўйича ишлар бир текис бўлмади. Владислав Киреев спринтда олтин, Вадим Куролес эса спринт ва эркаклар эстафетасида иккита кумуш медални қўлга киритди. Бронза — аёллар эстафетасида. Қозоғистонликлар биатлон бўйича медаллар рейтингида энг яхши ўринни эгаллашди. Аммо солиштириш учун, сўнгги Осиё ўйинларида қозоғистонликлар еттита олтин медалдан олтитасини қўлга киритишганди. Демак, ҳозирги натижани қониқарли деб аташ қийин. Шундай бўлса-да, юқори тажрибали Ольга Полторанина ва Дарья Климина иштирокони ҳисобга олсак, аёллар интизомида яхшироқ кўрсаткич кутилган эди. Арина Крюкова спринтда медалга энг яқин келган бўлса-да, бронза медалини қўлга киритган хитойликдан беш сония ортда қолганди.

Қозоғистон терма жамоасининг ошиғи олчи яна бир спорт тури – чанғи спортидир. Бу ерда фақат иккита кумуш медал бор — аёллар эстафетасида ва спринт бўйича Константин Борцовда. Борцов учинчи ўринни эгаллади, бироқ «пойга учун тақиқланган материаллардан» фойдаланган япониялик спортчининг дисквалификацияси туфайли кумуш медални қўлга киритди. Таққослаш учун, аввалги Осиё ўйинларида қозоғистонликлар еттита медал, жумладан, битта олтин ва тўртта кумуш медални қўлга киритган эдилар. 2011 йилги Осиё ўйинларида эса улар 15 та медални қўлга киритишган, шундан олтитаси олтин.

Фигурали учиш бўйича медалларни қўлга кирита олишмади. Қозоқ паспортини олган россиялик Софья Самоделкина финишга тўртинчи бўлиб етиб келган ҳолда медалга бир қадам ортда қолди.

Қозоғистонда жамоа натижалари, одатда, хотиржам қабул қилинди, бироз орқага кетиш тан олинди, бироқ ташкилотчилар томонидан яратилган шарт-шароитлар ҳам эътибордан қолмади. Агар улар биатлон ва чанғи югуриш бўйича дисциплиналар сонини «кесиб қўймаганларида», шунингдек, чанғидан сакрашни ҳам тарк этганларида, қозоқлар яна бир жуфт олтин медални қўлга киритишган ва ҳеч бўлмаганда антирекордни четлаб ўтишган бўларди.

Легионерлар олтини

Ўзбекистон Осиё ўйинларида медалларни 2007 йилдан бери, 1999 йилдан бери эса олтин медални қўлга кирита олмаганди. Ўзбекларнинг ўзига хос спорт тури фигурали учишдир. Айнан шу спорт турида Татьяна Малинина, Роман Скорняков, шунингдек, жуфтликлар: аввал Евгений Свиридов/Наталья Пономарева, кейин Артем Князев/Марина Аганиналар ўзларини кўрсатишганди.

1996 йили Сергей Бренер эркин услубда бронза медалини қўлга киритганди. Сўнгги йилларда Ўзбекистон қишки спорт турлари билан шуғулланаётган бўлса-да, алоҳида муваффақиятга эриша олмаганди. Ҳаттоки фигурали учувчи Миша Ге ҳам Осиё ўйинларида омад келтирмаганди.

Екатерина Гейниш ва Дмитрий Чигирев тақдирлаш маросимида. Осиё ўйинлари транслациясидан лавҳа

Ўзбекистон 2025 йилги Осиё ўйинларига пухта тайёргарлик кўрди. Россиялик нечта мутахассисларга, айтиш мумкинки, чемпионларга спорт фуқаролигини беришга қарор қилинди. Хусусан, Москва чемпионати совриндорлари Екатерина Гейниш ва Дмитрий Чигирев Ўзбекистон байроғи остида иштирок этишди. Лекин энг асосийси, бу жуфтликнинг мураббийи таниқли Нина Мозер бўлиб, у Ўзбекистон терма жамоаси таркибида Осиё ўйинларига йўл олганди. Натижада, жуфтлик Осиё ўйинларида узоқ кутилган олтин медални қўлга киритди, аммо Мозер ўзининг шогиртларидан конкида эркин учиш дастуридан жуда норози бўлгандек туюлди. Шунинг учун ҳам спортчилар рақиблари тажрибалироқ бўлса, медал ололмаслигини англаб, бироз хижолат тортган ҳолда тақдирлаш маросимига чиқишди.

Яна бир ўзбек фуқароликка эга бўлган россиялик, Жаҳон ва Европа чемпионатларининг кўп карра совриндори, конкида учувчи Данила Семириковга жуда катта умид боғланган эди. Бироқ, 5000 метрга югуришда у фақат олтинчи бўлди. Шорт-трек бўйича яна бир россиялик, Европа чемпиони Даниил Ейбог ҳеч қандай масофада финалга чиқа олмади.

Рақибларининг беқарор ўйини эвазига олтинчи ўринни эгаллаган слаломчи Арман Гаюповнинг ўйинини алоҳида таъкидлаб ўтиш жоиз. Биринчи пойгада Ғаюпов саккизинчи, иккинчисида тўққизинчи бўлди. Бироқ, биринчи пойгада ўзбекистонликдан баландроқ бўлган бир қанча рақиблар иккинчи пойгада муваффақиятсизликка учради. Шубҳасиз, барқарорлик маҳорат белгисидир.

Медалларсиз

Қирғизистонликлар учун Осиё ўйинлари тарихидаги ягона бронза медали 2011 йили қўлга киритилганди. Аммо шуни ҳисобга олиш керакки, мусобақада жами учта жамоа иштирок этганди — Қирғизистондан ташқари булар мос равишда олтин ва кумуш медални қўлга киритган Қозоғистон ва Мўғулистон эди. Бу йил Қирғизистон терма жамоаси кёрлинг бўйича турнирда бирданига иккита йўналишда – эркаклар ўртасидаги турнирда ва миксда иштирок этди. Улар ҳаттоки, Қатарни ҳам ўйинда мағлуб этишга муваффақ бўлишди. Қозоғистон терма жамоасига қарши ўйинлар ҳам шиддатли кечди.

Хоккей жамоаси энг ёмонларнинг энг яхшисига айланолди. Михаил Чеканов шогирдлари гуруҳ босқичидаги барча учрашувларда ғалаба қозониб, Гонконгни мағлуб этиб, плей-оффга йўл олди. Аммо чорак финалда Қирғизистон терма жамоаси энг тажрибали жанубий кореяликлардан 0:20 ҳисобида мағлуб бўлди. Шунга қарамай, Қирғизистон терма жамоаси еттинчи ўринни эгаллади – 2011 йилги олтинчи ўриндан пастроқ, аммо кейин турнир дивизионларга бўлинганлиги сабабли Қирғизистон кучли рақибларга дуч келмади.

Кутилмаганда 55-ўринни эгаллаган Евгений Тимофеев слалом бўйича мусобақанинг кучли йигирматалигига кирди. Албатта, бу спортчи фаолиятидаги жиддий ютуқ эди. Артур Сапарбеков биатлон спринтида кучли йигирматаликка кирди. Фигурали учувчи Дарья Снеговская қисқа дастурдан кейин 12-ўринда бўлса-да, 17-ўринни эгаллади.

Тожикистон ва Туркманистон терма жамоалари Қишки Осиё ўйинларида ҳеч қачон медал қўлга киритишолмаган. Бу гал ҳам ҳудди шундай бўлди. Туркманистон учун бу иккинчи Осиё ўйинлари бўлиб, унда нафақат хоккейчилар келганди. Дарвоқе, хоккей бўйича Туркманистон терма жамоаси ўз меъёрлари бўйича ҳам унчалик яхши ўйин кўрсата олмади ва Гонконг термаси билан 1:5 ҳисобида мағлуб бўлган ўйиндан сўнг оммавий муштлашув бошлангани билан ёдда қолди. Натижада бир қанча хоккейчилар дисквалификаcия қилинди ва туркманлар Қувайтга қарши навбатдаги ўйинда яна мағлуб бўлишди (4:8).

Лариса Вахитова. Осиё ўйинлари трансляциясидан лавҳа

Бу йил Осиё ўйинларига хоккейчилардан ташқари фигурали учувчилар ҳам келишганди. Лариса Вахитова 13-ўринни эгаллади, япон, корейс, хитой ва қозоғистонлик аёлларнинг ўта юқори рақобатини ҳисобга олсак, буни ажойиб натижа деб ҳисоблаш мумкин. Шунингдек, Туркманистон биринчи марта шорт-трекда иштирок этди. Аммо Пена Атаев ҳеч қайси дисциплинада асосий тўрга йўлланмани қўлга кирита олмади.

Кўп йиллар давомида Тожикистон фақат битта спорт тури — тоғ чанғиси бўйича иштирок этиб келмоқда. Шу билан бирга, тожик чанғичилари бу спорт турида муваффақиятга эриша олишмаган. Бу йил тўрт нафар спортчи бир-бирига жуда яқин — 32-ўриндан 37-ўрингача якунланди. Мирали Маъруфжони яхши иштирок этди, лекин у ҳам икки уринишнинг бирортасида ҳам маррани қўлга киритолмади.

Навбатдаги Осиё ўйинлари Саудия Арабистонида бўлиб ўтади. Вазият ўзига хосдир. Қизиқ, бу давлат қор муаммосини қандай ҳал қиларкин? Бироқ, ҳаёт кўрсатмоқдаки, иложсиз нарсанинг ўзи йўқ. Туркманлар саҳрода муз саройини қура олишдику.